Sistem merkezi bir yapı üzerinden (Türkiye Çevre Ajansı) yönetilecek olup operasyonel faaliyetlerin bölgesel olması planlanmaktadır. Sistemin kapsamı, yükümlülükler, ambalajların sağlaması gereken kriterler, yetkilendirme-lisanslamaya ilişkin hususlar, mali hususlar, izleme ve denetim kriterleri Ajans tarafından belirlenerek yayımlanacaktır. 

Depozito yönetim sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması ile sistemin denetim mekanizmasının etkinliği ve izlenebilirliğinin sağlanması açılarından bilişim altyapısı oldukça önemli bir husustur. Bu bilişim altyapısı ile malzeme, veri ve para akışı kapalı bir sistem döngüsü içerisinde tek bir platform üzerinden yönetilebilir olacaktır. Zorunlu Depozito Yönetim Sistemi, kapsadığı tüm süreçlere ilişkin verilerin anlık olarak aktarılabildiği, yönetilebildiği, takip edilebildiği, gerekli raporlamaların yapılabildiği geniş kapsamlı bir yazılım ağı olan veri sistemi üzerinden yürütülecektir. 

Zorunlu olarak uygulanacak depozito yönetim sisteminin kapsamına ve kapsamın uygulanmasına ilişkin esaslar, sistem kapsamına alınan ambalajlar ile etiketleme/işaretlemeye ilişkin kriterler, kayıt işlemlerine ve kayıt prosedürüne ilişkin esaslar ve mali hususlara ilişkin esaslar, sistemin işleyişine ilişkin hükümler içeren düzenlemelerle Ajans tarafından belirlenecek olup sistem kapsamında yer alan taraflar bu düzenlemelerde yer alacak hükümler doğrultusunda hareket edeceklerdir.  

Süreç, depozitolu ambalajın Ajans tarafından belirlenen kriterlere uygun üretilerek piyasaya arz edilmesi ile başlayıp boş ambalajın toplanarak geri dönüşüm tesislerine gönderilmesi ile biten bir döngüde işlemekte olup aşağıda bu döngü içerisinde yer alan her bir aşama özetlenmiştir:

Piyasaya Süren Firmalar İçin Süreç

Sistem kapsamında yer alan tek kullanımlık ambalajlı ürünleri piyasaya sürecek firmalar Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak gerekli tüm bilgi ve belgeleri bu sistem üzerinden iletecek ve piyasaya sürecekleri ambalajları için Türkiye Çevre Ajansından onay alacaklardır. Piyasaya süren firma, ambalajlarının ve üzerinde/etiketinde yer alacak işaretlemelerin Ajans tarafından geliştirilen standartlara uygun olmasını sağlamalıdır. Bu onay süreci ile piyasaya sürülecek ambalajların Türkiye Çevre Ajansı tarafından belirlenecek gereklilikleri (barkod, ambalajın/etiketin üzerine yapılacak işaretleme, ambalajın fiziksel özellikleri gibi) sağlayıp sağlamadığı izlenerek gereklilikleri sağlayan ambalajların sisteme tanıtılması ve onay süreci tamamlanmış olacaktır. 

Piyasaya süren firma Türkiye Çevre Ajansı tarafından onay almış ambalajlı içecekleri piyasaya arz edebilecek ve piyasaya sürülecek ambalaj bilgisini Ajansa raporlayarak bu veri doğrultusunda oluşacak depozito bedelini Ajansa ödeyecektir. Piyasaya süren firma sisteme aktarmış olduğu bu depozito bedelini satış noktalarından ürün satışı anında tahsil ederek başta ödemiş olduğu depozito bedelini bu aşamada geri alacaktır. Piyasaya süren firmanın ayrıca genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında sistemde oluşacak maliyetlere katkı sağlaması beklenmekte olup bu çerçevede de Ajans tarafından belirlenecek bedelleri ödemesi gerekmektedir.

Satış Noktaları İçin Süreç

Depozito Yönetim Sistemi kapsamındaki tek kullanımlık depozitolu ambalajlı ürünleri satan/sunan satış noktaları Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak gerekli tüm bilgi ve belgeleri bu sistem üzerinden ileteceklerdir. Satış noktaları depozito ücretini ödeyerek aldıkları ambalajlı ürünlerin satışını tüketicilere depozito ücretini ayrıca alarak ve satış belgesinde göstererek satacak ve bu aşamada da depozito bedelini geri almış olacaklardır. 

Satış noktaları depozitolu ambalajların satışa sunulduğu yer olmasının yanı sıra ayrıca tüketicilerden gelen boş ambalajların iade edileceği noktaların oluşturulması konusunda sisteme dahil olmak ve bu konuda gerekli altyapıyı oluşturmakla görevlidirler. 

Tüketiciler İçin Süreç

Tüketiciler tarafından depozito ücreti ödenerek alınan tek kullanımlık ambalajlı ürünlerin tüketimleri sonrasında oluşan boş ambalajlar, sistem kapsamında Ajans tarafından belirlenen depozitolu boş ambalaj iade noktaları/merkezlerine teslim edildiğinde bu ambalaja karşılık gelen depozito bedeli iade edilecektir. Dolayısıyla tüketici de ödemiş olduğu depozito bedelini bu aşamada geri almış olacaktır. Tüketiciler bu sistemle sürecin içerisinde yer alarak atık ayırma/toplama sistemlerine doğrudan katılım sağlamış olacaklardır. 

Depozitolu Boş Ambalaj İade Noktaları İçin Süreç

Sistem kapsamında oluşturulan iade noktaları/merkezleri tüketicilerden gelen boş ambalajların teslim alındığı ve depozito bedellerinin iade edildiği noktalar olarak görev yapacak ve Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine bu faaliyetlerini kayıt edeceklerdir.

Bu noktalarda toplamanın manuel ya da depozito iade makineleri aracılığıyla gerçekleşmesi söz konusu olacaktır. Depozito iade makineleri ile manuel toplama noktalarında kullanılacak el terminallerinin belirli bir standardının olması ve Ajans veya Ajansın bu konuda yetki verdiği kurum/kuruluşlar tarafından lisanslandırılması öngörülmektedir. Tüketicilerce getirilen ve kontrol edilip kabul edilerek (sistem üzerinden kayıt edilerek) alınan boş ambalajlar geçici bir süre depolanacak ve belirli aralıklarla Ajans tarafından yetkilendirilmiş depozitolu boş ambalaj taşıyıcılarına teslim edilecektir. Tüketicilerce getirilen ambalajların doğrulanmasının ardından Ajans tarafından depozito bedellerinin bu noktalara/merkezlere iletilmesi sağlanacaktır. Depozitolu boş ambalaj iade noktalarına sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.

Depo/Aktarma Merkezleri İçin Süreç

Depo/aktarma merkezleri, sistem kapsamındaki iade noktalarında toplanan depozitolu boş ambalajların doğrulama tesislerine ve/veya geri dönüşüm tesislerine aktarılmadan önce tek noktada toplanması, böylece lojistik maliyetinden tasarruf edilmesi amacıyla depolandığını noktalar olarak görev yapacaklar ve Ajans tarafından bu konuda yetkilendirileceklerdir. Depo/aktarma merkezleri bu faaliyetleri kapsamında Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak sistem kapsamında gerçekleştirdikleri faaliyetlerini kayıt edeceklerdir. Depo/aktarma merkezlerine sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.

Depozitolu Boş Ambalaj Taşıyıcıları İçin Süreç

İade noktalarında ve depo/aktarma merkezlerinde toplanan depozitolu boş ambalajlar bu noktalardan Ajans tarafından yetkilendirilmiş depozitolu boş ambalaj taşıyıcıları tarafından belirli aralıklarla taşınarak Ajans tarafından yetkilendirilmiş doğrulama tesislerine ve/veya geri dönüşüm tesislerine teslim edilecektir. Depozitolu boş ambalaj taşıyıcıları bu faaliyetleri kapsamında Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak sistem kapsamında gerçekleştirdikleri faaliyetlerini kayıt edeceklerdir. Depozitolu boş ambalaj taşıyıcılarına sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.

Doğrulama Tesisleri İçin Süreç

Doğrulama tesisleri Ajans tarafından belirlenen kriterleri sağlayan yetkilendirilmiş tesisler olarak depozito yönetim sistemi kapsamında faaliyet gösterecektir. Bu tesisler tarafından, tesise gelen ambalajların doğrulanması, sayılması, ayrılması, temizlenmesi, balyalanması gibi işlemler gerçekleştirilecek ve sonrasında ambalajların geri dönüşüm tesislerine gönderilmeleri sağlanacaktır. Doğrulama tesisleri Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak tesise gelen, doğrulanan, geri dönüşüm tesislerine iletilen ambalajlara ilişkin tüm bilgi ve gerekli belgeleri bu sistem üzerinden ileteceklerdir. Doğrulama tesislerine sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.

Ambalaj Geri Dönüşüm Tesisleri İçin Süreç

Ambalaj geri dönüşüm tesisleri, tesise kabul ettiği ambalajları geri dönüşüm sürecine dahil ederek yeni ürünlere/hammaddelere dönüşmesini sağlayacak ve geri dönüşümünü sağladığı malzemelere ilişkin bilgileri Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak sistem üzerinden Ajansa ileteceklerdir. Sistem dahilinde geri dönüşümü sağlanan malzemelerin türü ve miktarına göre belirlenen hurda geliri ise sisteme gelir olarak aktarılacaktır.